Lạm phát gia tăng và giá cả leo thang không phải là hiện tượng mới. Trong lịch sử hiện đại, có rất nhiều ví dụ về **lạm phát cao**, và thường có một điểm chung là chiến tranh hoặc xung đột. Bài viết này đi sâu vào mối liên hệ phức tạp giữa chiến tranh và lạm phát, khám phá các yếu tố lịch sử và kinh tế đằng sau sự gia tăng giá cả trong các thời kỳ bất ổn. Chúng ta sẽ cùng nhau phân tích những tác động của chiến tranh đến nền kinh tế toàn cầu và cách các chính phủ ứng phó với những thách thức này.
Chiến tranh thường đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy **lạm phát**. Khi chiến tranh nổ ra, nhu cầu về một số loại sản phẩm tăng đột biến, kéo theo giá cả tăng cao. Sản xuất tập trung vào các mặt hàng thiết yếu cho chiến tranh, làm giảm nguồn cung cho các hàng hóa tiêu dùng khác, từ đó đẩy giá lên cao hơn nữa. Hãy cùng nhìn lại một vài ví dụ trong lịch sử để hiểu rõ hơn về mối liên hệ này.
Trước những năm 1660, tiền tệ ở Thụy Điển chủ yếu là kim loại như bạc, vàng và đồng. Giá trị của tiền tệ được xác định bởi thị trường kim loại, và nguồn cung có thể thay đổi. Việc châu Âu tràn ngập bạc từ châu Mỹ trong những năm 1500 và 1600 đã làm tăng giá cả, vì sức mua của bạc giảm. Mặc dù hậu quả không quá nghiêm trọng, nhưng đây là một ví dụ sớm về **lạm phát** ảnh hưởng đến Thụy Điển.
Một ví dụ khác là Thời kỳ Tự do của Thụy Điển vào những năm 1700. Hai đảng chính trị đầu tiên của Thụy Điển, Hats và Caps, cạnh tranh quyền lực. Khi Hats lên nắm quyền vào năm 1738, họ cần tiền để thực hiện chính sách bành trướng, bao gồm chiến tranh chống lại Nga và Phổ. Riksens Ständers Bank, sau này trở thành Riksbank (ngân hàng trung ương) của Thụy Điển, bắt đầu in tiền giấy với số lượng quá lớn, và **lạm phát** đã trở thành một thực tế. Tỷ lệ **lạm phát** trong những năm Hats cầm quyền lên tới hơn 30%. Nhiều người đầu cơ, có rất nhiều tiền để vay, và các doanh nghiệp mới như nhà máy luyện sắt bắt đầu. Khi tiền mất giá, họ có thể trả lại các khoản vay đã bị "rỗng ruột", điều này càng thúc đẩy **lạm phát**.
Năm 1914, Thế chiến I bùng nổ, và Thụy Điển sớm phải đối mặt với mức **lạm phát** cao nhất mà nước này từng trải qua. Thụy Điển rời bỏ tiêu chuẩn vàng cùng với hầu hết các quốc gia khác, vì không thể duy trì giá cố định cho vàng với việc tăng chi tiêu quốc phòng. Đột nhiên, có nhiều tiền hơn so với sản xuất, và chi phí tăng vọt. Giá thực phẩm nhập khẩu tăng mạnh cùng với các hàng hóa nhập khẩu khác, trong khi sản xuất trong nước bị hạn chế.
Trong một số thời điểm, **lạm phát** có thể vượt quá 30% với những đỉnh điểm rất cao. Các biện pháp kiểm soát giá cả và phân phối thực phẩm và các nhu yếu phẩm khác đã được thực hiện, nhưng kết quả thường là các kệ hàng trống rỗng trong các cửa hàng. Những người có mối quan hệ và tiền bạc đã mua hàng trên thị trường chợ đen. Thế chiến II tạo ra một tình huống tương tự, nhưng **lạm phát** không cao bằng. Thụy Điển đã trở nên tự cung tự cấp hơn trong những năm 1930 và duy trì sản xuất khá tốt. Điều này không ngăn được **lạm phát** đôi khi tăng lên từ 10 đến 15%. Chính phủ đã cố gắng quản lý điều này thông qua một hệ thống phân phối rộng rãi, nơi họ phân phối lượng sản xuất ít ỏi hiện có. Thương mại chợ đen không lan rộng như trong Thế chiến I, và họ đã cố gắng giữ giá thấp.
Ngoài việc làm gián đoạn chuỗi cung ứng và tăng chi tiêu chính phủ, chiến tranh còn tác động đến **lạm phát** thông qua nhiều kênh khác. Dưới đây là một số yếu tố chính:
Để đối phó với **lạm phát** trong thời kỳ chiến tranh, các chính phủ thường áp dụng một loạt các biện pháp, bao gồm:
Tuy nhiên, các biện pháp này không phải lúc nào cũng hiệu quả và có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn, chẳng hạn như thị trường chợ đen và sự thiếu hụt hàng hóa.
Tình hình **lạm phát** mà chúng ta đang trải qua hiện nay có thể liên quan đến cuộc chiến ở Ukraine. Việc cắt giảm nguồn cung khí đốt và giá năng lượng tăng cao là những yếu tố kích hoạt. Những gì đang xảy ra hiện nay có thể nhận ra được. **Lạm phát** thực sự cao thường tương tác với chiến tranh và xung đột. Nhưng điều đó không có nghĩa là chính sách kinh tế không quan trọng.
Lịch sử cho thấy rằng chiến tranh và **lạm phát** thường đi đôi với nhau. Hiểu rõ mối liên hệ này là rất quan trọng để dự đoán và ứng phó với những thách thức kinh tế trong các thời kỳ bất ổn. Mặc dù các chính phủ có thể áp dụng nhiều biện pháp để kiểm soát **lạm phát**, nhưng việc giải quyết các nguyên nhân gốc rễ của xung đột và thúc đẩy sự ổn định kinh tế toàn cầu vẫn là chìa khóa để đảm bảo sự thịnh vượng lâu dài.
Bài viết liên quan