Phanh đĩa đã trở nên phổ biến trên xe đạp đường trường trong khoảng 15 năm trở lại đây. Nếu trước đây, ý tưởng về một chiếc xe đạp đường trường sử dụng phanh đĩa từng bị chế giễu, thì giờ đây, một tỷ lệ lớn xe đạp đường trường được trang bị phanh đĩa. Bài viết này sẽ đi sâu vào các loại phanh đĩa khác nhau, ưu nhược điểm của từng loại, và cách chọn phanh đĩa phù hợp với nhu cầu sử dụng của bạn. Việc hiểu rõ về phanh đĩa xe đạp sẽ giúp bạn đưa ra quyết định sáng suốt khi mua xe hoặc nâng cấp hệ thống phanh hiện tại.
Kiểu ngàm phanh là yếu tố quan trọng cần xem xét khi chọn phanh đĩa. Có ba loại ngàm phanh chính: IS, Post và Flat mount. Thông tin về loại ngàm phanh mà khung và phuộc xe của bạn sử dụng thường được ghi rõ trong mô tả sản phẩm. Việc xác định đúng loại ngàm phanh sẽ giúp bạn tránh mua sai phụ tùng và đảm bảo hệ thống phanh hoạt động hiệu quả.
IS mount sử dụng một tab không ren được hàn vào khung hoặc phuộc. Thực tế, "phanh IS" không còn tồn tại. Nếu xe của bạn sử dụng IS mount, bạn cần mua một phanh post mount và một bộ chuyển đổi IS cho kích thước rotor của bạn. Khi chọn rotor, hãy sử dụng bộ chuyển đổi mà nhà sản xuất rotor đề xuất. Tuy không còn phổ biến, hiểu rõ về IS mount giúp bạn xử lý các dòng xe đạp cổ điển hoặc xe đạp custom sử dụng tiêu chuẩn này.
Post mount là các tab hàn có ren bên trong. Phanh được bắt vít trực tiếp vào ngàm trên khung. Bạn cần sử dụng bộ chuyển đổi để điều chỉnh kích thước rotor. Post mount được thiết kế cho xe đạp leo núi, vì vậy bạn có thể sử dụng bộ chuyển đổi để làm việc với rotor từ 160 mm đến 203 mm. Ưu điểm của post mount là dễ dàng điều chỉnh và tương thích với nhiều kích cỡ rotor khác nhau.
Flat mount nằm phẳng với càng sau hoặc phuộc. Nó được thiết kế cho xe đạp đường trường và gravel, nhưng đang dần được sử dụng trên MTB. Kích thước rotor điển hình là 140 mm và 160 mm. Flat mount tạo ra vẻ ngoài gọn gàng và hiện đại, đặc biệt phù hợp với các dòng xe đạp carbon.
Caliper phanh đĩa có hai kiểu chính: piston đơn và piston kép. Piston đơn di chuyển má phanh ở một bên và đẩy rotor vào má phanh ở phía đối diện. Piston kép sử dụng một tay đòn duy nhất để kích hoạt piston ở cả hai bên của rotor. Cả hai đều hoạt động tốt, nhưng nhiều người thích sử dụng piston kép để đảm bảo mòn đều và hiệu suất ổn định của má phanh và rotor.
Caliper cơ được kích hoạt bằng cáp. Ưu điểm của loại caliper này là dễ lắp đặt và bảo trì, đồng thời có thể kết hợp các bộ phận từ các nhà sản xuất khác nhau. Tuy nhiên, hiệu suất phanh và khả năng điều chỉnh thường không bằng caliper thủy lực.
Caliper thủy lực mang lại lực phanh lớn hơn và khả năng điều chỉnh tốt hơn. Tuy nhiên, việc lắp đặt và bảo trì đòi hỏi các công cụ chuyên dụng. Ngoài ra, bạn thường không thể kết hợp các bộ phận từ các công ty khác nhau, hoặc thậm chí các dòng sản phẩm khác nhau từ cùng một công ty. Phanh đĩa thủy lực là lựa chọn ưu tiên cho những ai tìm kiếm hiệu suất phanh tối ưu.
Loại caliper này kết hợp ưu điểm của cả hai loại trên. Nó dễ lắp đặt và bảo trì, có thể kết hợp các caliper và tay phanh khác nhau, đồng thời mang lại lực phanh và khả năng điều chỉnh tốt hơn so với caliper cơ tiêu chuẩn. Tuy nhiên, nó có thể cồng kềnh hơn do có thêm bình dầu.
Rotor là đĩa mà caliper phanh kẹp vào để giúp bạn dừng lại. Nói chung, rotor lớn hơn sẽ tản nhiệt tốt hơn và phanh tốt hơn khi phanh gấp hoặc phanh khi xuống dốc. Rotor nhỏ hơn sẽ nhẹ hơn và ít bộ phận hơn. Kích thước rotor phổ biến cho xe đạp đường trường và gravel là 160mm hoặc 180mm, tùy thuộc vào ứng dụng và loại xe. Kích thước lớn hơn 203mm thường chỉ dành cho MTB và downhill.
Rotor có hai kiểu gắn: 6 bolt và center lock. 6 bolt sử dụng sáu ốc vít để gắn rotor vào hub. Ưu điểm lớn nhất của 6 bolt là bạn có thể dễ dàng tháo rotor khi cần đóng gói xe đạp hoặc thay thế rotor khi đi xa, chỉ với một cờ lê Torx T25. Center lock sử dụng một spline trung tâm với một vòng khóa để giữ rotor tại chỗ. Bạn cần một công cụ vòng khóa cassette và một cờ lê lớn để tháo nó ra. Center lock thuận tiện cho việc lắp đặt, nhưng lại gây khó khăn khi di chuyển.
Việc lựa chọn hệ thống phanh đĩa xe đạp phù hợp đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng về loại ngàm phanh, caliper phanh và kích thước rotor. Hiểu rõ về các yếu tố này sẽ giúp bạn tối ưu hóa hiệu suất phanh và đảm bảo an toàn khi di chuyển. Hãy tham khảo ý kiến của các chuyên gia hoặc cửa hàng xe đạp uy tín để được tư vấn cụ thể hơn cho nhu cầu của bạn.
Bài viết liên quan